kutubhona

билан чекландиларми, бундан қатъий назар, маъсумлик билан сифатланишлари вожиб. Масалан саййидимиз Мусо, Исо, Иброҳим маъсумдирлар. Саййидимиз Муҳаммад с.а.в. ҳам маъсумдир. Демак маъсумлик ҳокимиятга эмас, нубувват ва рисолатга оиддир. Аммо Росулуллоҳ с.а.в.нинг ҳокимият вазифаларини адо этиш чоғида бирон ҳаром ишни қилмаганига ва бирон вожиб ишни қолдирмаганига келсак, бу Пайғамбаримиз с.а.внинг ҳоким бўлганлиги жиҳатидан эмас, балки нубувват ва рисолат жиҳатидан маъсум эканлигидан келиб чиқади. Зеро Пайғамбар с.а.в.нинг ҳокимият вазифаларини адо этиши у кишининг маъсумлик билан сифатланишини тақозо қилмайди. Лекин Пайғамбар с.а.в. набий ва росул эканлиги жиҳатидан албатта маъсум бўлганлар ва мана шу асосда инсониятга ҳукм юритадиган инсон сифатида ҳокимиятни эгаллаганлар. Пайғамбаримиз с.а.внинг инсон эканлиги Қуръонда очиқ келган. Аллоҳ Таоло деди:

قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ
«(Эй Муҳаммад, уларга) айтинг: “Ҳеч шак-шубҳа йўқки, мен ҳам сизлар каби бир одамдирман”» [Каҳф: 110]
Сўнгра Қуръони Каримда

يُوحَى إِلَيَّ
«Менга ваҳий этилмоқда» [Каҳф: 110]

дейилиб, Пайғамбаримиз с.а.внинг бошқа инсонлардан ажралиб туриш жиҳати баён қилинди. Демак Пайғамбаримиз с.а.вни бошқа одамлардан ажратиб турадиган хусусият у кишига ваҳий келганлиги, яъни нубувватдир. Бошқа нарсаларда эса Пайғамбаримиз с.а.в бошқа одамлар каби бир инсондир. Демак Пайғамбаримиз с.а.в ҳокимиятда бошқа одамлар каби бир одамдир. Шунинг учун Пайғамбаримиз с.а.вга халифа бўладиган кишининг бошқа одамлар каби бир одам бўлишида ҳеч шубҳа йўқ. Чунки у Пайғамбаримиз с.а.вга нубувват ва рисолатда эмас, фақат ҳокимиятда халифа бўлади холос. Шунинг учун унда маъсумлик шарт қилинмайди. Чунки маъсумлик ҳокимият тақозо қиладиган нарсалардан эмас. Аксинча у нубувват тақозо қиладиган нарсалардандир. Халифа эса ҳоким холос. Демак халифа бўладиган кишида маъсумлик шарт қилиниши ўринсиз бўлибгина қолмай, балки асло жоиз эмас. Чунки маъсумлик фақат пайғамбарларгагина хос бўлиб, улардан бошқаларга нисбат берилиши ҳечам жоиз эмас. Чунки набий ва росулда маъсумлик мавжуд бўлишини рисолатни